بسم الله الرحمن الرحیم
حدیث الأربعاء
سلسله مباحث اخلاقی _ شماره ۳
گزیده‌ای از بیانات ارزشمند حضرت آیت الله سید علی حسینی میلانی دامت برکاته :
آن‌چه مناسبت دارد با نفس و تربیت نفس و شناخت نفس ربوبیت خداوند متعال است، که آن هم از تربیت اخذ شده است
که این یعنی خوب بار آوردن وقتی گفته می شود فلانی مربی فلانی است یعنی او را خوب بار آورده است و خوب بار می‌آورد.
یکی از معانی که برای این حدیث ذکر شده، همچنانی که خداوند متعال را نمی‌شود به حق المعرفة شناخت نفس را هم نمی‌توان به حق المعرفه شناخت….
از روح به اعتبارات مختلفه عناوین و عبارات مختلفه دارند. این قوه که در وجود انسان است به لحاظ اینکه ماده حیات انسان است به آن روح می‌گویند ، و به آن نفس می‌گویند به لحاظ تفکر و تعقل، که این اختصاص دارد به انسان که الانسان حیوان ناطق، گاهی هم از آن تعبیر می‌شود به قلب.
قلب مرکز موعظه و تذکر به انسان است که در قرآن مجید هم آیاتی داریم که اشاره به این معنا دارد که قلب واعظ و مذکر انسان است.
جهاد با نفس یعنی نفس را در حد اعتدال نگه داشتن، و در حد اعتدال نگه داشتن کار سختی است.
این نفس گاهی انسان را وادار می‌نماید به غضب، و گاهی انسان را وادار می‌نماید به بی‌خیالی، مثلا حادثه‌ای اتفاق می‌افتد که انسان در آن‌جا نباید بی‌خیال باشد اما بی‌خیال است، و این کار انصافا سخت است.
البته جهاد اکبر است.
قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ لِرَجُلٍ: إِنَّكَ قَدْ جُعِلْتَ طَبِيبَ نَفْسِكَ وَ بُيِّنَ لَكَ اَلدَّاءُ وَ عُرِّفْتَ آيَةَ اَلصِّحَّةِ وَ دُلِلْتَ عَلَى اَلدَّوَاءِ فَانْظُرْ كَيْفَ قِيَامُكَ عَلَى نَفْسِكَ. (تفصیل وسائل الشیعه ۱۵/۱۶۱)
انسان خود باید خود را اصلاح کند، از خارج اجبار به اصلاح کردن نداریم، این نفس احتیاج به طبابت و علاج و اصلاح دارد. خداوند اتمام حجت کرده و مرض نفسانی را نشان داده و به دنبال آن دواء این مریض را نشان داده است. اتمام حجت شده، پس باید دید که خود انسان چه کار انجام داده است، نتیجتا اگر کوتاهی شده باشد خودش کرده، و اگر استحقاق عقاب و مذمت داشته باشد باعثش خودش است.
