درسنامۀ اثبات تواتر احادیث + کتابشناسی

کتابشناسی کتاب «درسنامه اثبات تواتر احادیث بر اساس روش علامه میرحامد حسین در عبقات الانوار»

معرفی نویسنده و کتاب:

امیری سیرجانی، رضا / معاصر / کتاب درسنامه اثبات تواتر احادیث بر اساس روش علامه میرحامد حسین / مکان چاپ: قم / ناشر: مرکز حقایق اسلامی / چاپ اول: ۱۳۹۹ ش / ۱ جلد / تعداد صفحات: ۱۹۲.

نویسنده حجت الاسلام و المسلمین امیری سیرجانی حفظه الله از شاگردان حضرت آیت الله میلانی دامت برکاته است که همانند استاد خویش عمر خود را در راه دفاع از مکتب تشیع هزینه نموده است و در این راستا تألیفات با ارزشی را در راه ترویج مکتب تشیع و احیای روش و سبک علامه میرحامد حسین نگاشته است که از جمله آثار وی می توان به کتاب های «مسطر» و «البدر الأنور في أن أمیر المؤمنین علیه‌السلام إنما یفعل ما یؤمر»  اشاره کرد.

برای آشنایی با دیگر کتب وی به کتابخانه سایت مراجعه شود.

هدف نویسنده:

هدف اصلی و اولیه نویسنده در تمام کتب خود دفاع تام و کامل از ولایت و امامت اهل بیت علیهم السلام است.

با توجه به اینکه (مباحث سندی بخش مهمی از امامت پژوهی را تشکیل می دهند، اعم از استدلال های شیعه بر امامت امیرالمؤمنین علیه السلام و بطلان خلافت ابوبکر،… وعلامه میرحامد حسین بیشتر حجم کتاب شریف عبقات الانوار في امامة الائمة الاطهار علیهم السلام را به پژوهش های سندی اختصاص داده است، هدف نویسنده کوششی برای تبیین روش تواتر و بیان مراحل اثبات آن، بر اساس پژوهش های علامه میرحامد حسین رحمة الله علیه در کتاب عبقات الانوار است)[۱].

محتوا کتاب:

کتاب حاضر دارای دوازده  درس به صورت درسنامه سامان یافته است که به همراه چهار جلسه کارگاه آموزشی در یک نیم سال تحصیلی قابل ارائه است.

دروس این کتاب عبارتند از:

درس نخست: آشنایی با علوم حدیث

با توجه به دامنه گسترده علوم حدیث، کتاب های بسیاری در این موضوع نگاشته شده است، لذا هدف نویسنده در این درس:

1. آشنایی دانش پژوه با علوم حدیث و پژوهش های سندی.
2. درک ضرورت پژوهش های سندی در مباحث امامت.
3. آشنایی با پژوهش های سندی عبقات الانوار.

درس دوم: دسته بندی احادیث (۱)

هدف نویسنده در این درس:

1. آشنایی با چهار دسته احادیث که مبنای مباحث آینده است.
2. شناخت منابع دسته نخست و دوم (صحیح بخاری و صحیح مسلم).

چهار دسته احادیث عبارتند از:

1. احادیثی که بخاری و مسلم آن ها را در صحیح خود آورده اند.
2. احادیثی که تنها مسلم آن ها را در صحیح خود آورده است.
3. احادیثی که در صحیحین تخریج نشده است اما در یکی از سنن اربعه، یا کتب صحیحه، یا کتب مستدرکات و مستخرجات صحاح روایت شده باشند.
4. احادیثی که در دیگر کتب اهل سنت روایت شده باشند.

درس سوم: دسته بندی احادیث (۲)

سنن اربعه پس از صحیحین معتبرترین منابع حدیثی اهل سنت دانسته می شوند.

لذا هدف نویسنده در این درس:

آشنایی با برخی از منابع دسته سوم از جمله سنن ابی داود، سنن ترمذی، سنن نسائی، و سنن ابن ماجه است.

درس چهارم: دسته بندی احادیث (۳)

دومین قسم از منابع دسته سوم، کتاب هایی هستند که نویسندگان آنها ملتزم به گردآوری روایات صحیحه بوده اند، و سومین قسم آنها مستدرکات و مستخرجات صحاح است.

بر این اساس هدف نویسنده در این درس:

1. شناخت دیگر منابع دسته سوم (کتب صحیحه، کتب مستدرکات و مستخرجات صحاح).
2. آشنایی با دورنمای منابع دسته چهارم.

درس پنجم: اثبات تواتر (تتبّع کتب)

هدف نویسنده در این درس:

1. شناخت تعریف متواتر و آشنایی با برخی از احکام حدیث متواتر.
2. فراگیری نخستین مرحله از مراحل اثبات تواتر (تتبّع کتب و یادداشت برداری از مطالب)

سه رکن در تعریف تواتر لحاظ شده است:

1. افراد متعددی خبر را نقل کنند.
2. توافق این افراد بر کذب و جعل خبر ممکن نباشد.
3. دو رکن قبل باید در تمام طبقات احراز شوند.

درس ششم: اثبات تواتر (دسته بندی اطلاعات)

هدف نویسنده در این درس:

1. آشنایی با انواع دسته بندی داده‌های مرحله نخست. (جدایی الفاظ اصلی حدیث از شواهد و مؤیدات آن، دسته بندی صحابه و تابعین، دسته بندی روایات استخراج شده به ترتیب تاریخ وفات راویان، استخراج فوائد مربوط به بحث تواتر)
2. آموزش مهارت‌های لازم جهت دسته بندی و یادداشت برداری توسط ابزار دیجیتال.

درس هفتم: اثبات تواتر بر مبنای مشهور (۱)

پس از تتبّع کتب و دسته بندی مطالب استخراج شده، نوبت به مرحله اثبات و بیان تواتر می‌رسد، لذا هدف نویسنده در این درس:

1. آشنایی با روش اثبات تواتر بر مبنای مشهور (نقل روایت راویان تمام قرون، دسته‌های چهارگانه و اثبات تواتر بر مبنای مشهور).
2. به دست آوری توانایی اثبات تواتر احادیث دسته نخست.

درس هشتم: اثبات تواتر بر مبنای مشهور (۲)

دسته دوم احادیثی هستند که تنها مسلم آنها را در صحیح خود روایت کرده است، و اثبات تواتر احادیث این دسته بر مبنای مشهور دشوار نبوده و با تتبّع در کتب عامّه به اثبات خواهد رسید..

بر این اساس هدف نویسنده در این درس:

1. آشنایی با روش اثبات تواتر بر مبنای مشهور.
2. به دست آوری توانایی اثبات تواتر احادیث دسته دوم، سوم، و چهارم.

درس نهم: روش‌های اجمالی اثبات کثرت اسانید (۱)

هدف نویسنده در این درس:

1. آشنایی با روش‌های اجمالی اثبات کثرت اسانید. (گزارش روایت صحابه و تابعین، گزارش کتب اسانید احادیث)
2. به دست آوردن مهارت استفاده از این روش‌ها برای اثبات صدور احادیث.

درس دهم: روش‌های اجمالی اثبات کثرت اسانید (۲)

هدف نویسنده در این درس:

1. آشنایی با روش‌های اجمالی اثبات کثرت اسانید. (گزارش روایات کتب).
2. به دست آوردن مهارت استفاده از این روش‌ها برای اثبات صدور احادیث.

در گذشته کتاب‌ها پس از تألیف یا هنگام تألیف، توسط مؤلّفین روایت می‌شدند.  روایت کتاب از نویسنده آغاز شده و توسط شاگردان و شاگردان شاگردان ادامه پیدا می‌کرد و به این صورت سلسل‌ای از راویان برای آن کتاب در طبقات مختلف شکل می‌گرفته است.

لذا هر یک از راویان کتاب، از جمله راویان احادیث این کتاب شمرده خواهند شد.

درس یازدهم: اثبات تواتر بر مبنای غیر مشهور

هدف نویسنده در این درس:

1. آشنایی با روش اثبات تواتر بر مبنای غیر مشهور (لحاظ تعداد راویان حدیث مورد نظر در طبقه صحابه، استخراج مبانی مختلف در اشتراط عدد معیّن در اثبات تواتر).
2. به دست آوردن توانایی اثبات تواتر احادیث دسته‌های چهارگانه بر مبنای غیر مشهور.

درس دوازدهم: اعتراف به تواتر

هدف نویسنده در این درس:

1. آشنایی با آخرین مسئله از مرحله بیان تواتر (نقل اعتراف و اقرار عالمان اهل سنت بر تواتر حدیث).
2. فراگیری پاسخ به شبهه عدم تواتر در صورت عدم اعتراف به تواتر.

تحقق تواتر مشروط به شروطی است که بیان شد و اعتراف و اقرار عالمان اهل سنت بر تواتر جزء آن شروط نیست.

نفی تواتر هم مانع تحقق تواتر نیست زیرا:

1. شهادت علی النفی غیر مقبول است.
2. عدم الوجدان لا یدل علی عدم الوجود.
3. عدم علم کسی به تواتر خبری مانع حصول آن نزد دیگری نیست.

پی‌نوشت‌ها:

[۱] درسنامه اثبات تواتر احادیث بر اساس روش علامه میرحامد حسین در عبقات الانوار ص۱۷ – ۱۸

مرکز فروش: قم-ساختمان ناشران-طبقه منفی یک-واحد ۳۹

 تماس با مدیر انتشارات: ۰۹۱۲۵۵۳۴۱۷۴

کانال اطلاع رسانی و اخبار مرکز حقایق اسلامی