کتابشناسی کتاب «سنت پیامبر یا سنت خلفا»
معرفی نویسنده و کتاب:
حسینی میلانی، سید علی / معاصر / کتاب سنت پیامبر یا سنت خلفا / مکان چاپ: قم / ناشر: مرکز حقایق اسلامی / چاپ سوم: ۱۳۹۲ ش / ۱ جلد / تعداد صفحات: ۱۳۶ / سلسله پژوهش های اعتقادی.
نویسنده حضرت آیت الله میلانی حفظه الله است که عمر خود را در راه دفاع از مکتب تشیع هزینه نموده است و در این راستا تألیفات گران‌بهایی را در راه ترویج مکتب تشیع نگاشته است که از مهمترین آثار وی می توان به دو کتاب «جواهرالکلام فی معرفة الامامة و الامام» و «نفحات الازهار فی خلاصة عبقات الانوار» اشاره کرد.
برای آشنایی با دیگر کتب وی به کتابخانه سایت مراجعه شود.
هدف نویسنده:
هدف اصلی و اولیه نویسنده در تمام کتب خود دفاع تام و کامل از ولایت و امامت اهل بیت علیهم السلام است.
نویسنده هدف خود را چنین بیان می‌کند: «علمای اهل سنت حدیثی را از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله این گونه نقل می‌کنند که آن حضرت در ضمن سخنی فرمود: علیکم بسنتی و سنة الخلفاء الراشدین.
و از این حدیث به عنوان سند توجیه کننده‌ی امور و احکام گذشته و دستاویز اعمال و قضایای بعدی، بهره برداری شده است.
کتابی که پیش رو دارید به بررسی و نقد این حدیث پرداخته است؛ حدیثی که وجوب اطاعت از حاکمان و پیروی از سنت خلفای راشدین را –حتی در صورت مغایر بودن حکومت و سنت آنان با موازین شرعی – مورد تاکید قرار می‌دهد»[۱].
محتوا کتاب:
کتاب حاضر دارای سه بخش است که نویسنده در هر بخش مطالب مربوط به این حدیث را بیان می‌نماید:
بخش یکم: نگارندگان حدیث و سندهای آن
نویسنده در این بخش نگارندگان این حدیث را نقل می‌کند:
ترمذی این حدیث را به سه طریق از علی بن حجر و حسن بن علی خلال و حجر بن حجر نقل کرده است.
ابو داوود از احمد بن حنبل این حدیث را نقل کرده است.
ابن ماجه با سه سند از عبد الله بن احمد بن بشیر بن ذکوان دمشقی، اسماعیل بن بشر بن منصور و یحیی بن حکیم، نقل می‌کند.
احمد بن حنبل به پنج سند این حدیث را از عبد الرحمن بن مهدی، ضحاک بن مخلد، ولید بن مسلم، حیاة بن شریح و اسماعیل، نقل کرده است.
حاکم نیشابوری نیز این حدیث را به پنج سند از ابوالعباس محمد بن یعقوب، ابو عبدالله حسین بن حسن بن ایوب، ابوالحسن احمد بن محمد عنبری، ابو زکریا یحیی بن محمد عنبری و ابوالعباس محمد بن یعقوب نقل می کند.
بخش دوم: نگاهی به اسناد حدیث
ابتدا نویسنده در این بخش نکاتی پیرامون سند و دلالت بیان می‌کنند:
نکته یک. تکذیب حدیث توسط رفتار صحابه.
نکته دو. عرباض بن ساریه سلمی تنها راوی این حدیث است و همه به این روای بر می‌گردد.
نکته سه. این حدیث فقط در شام روایت شده است.
نکته چهار. این حدیث از احادیثی است که بخاری، مسلم، همچنین نسائی از آن روی گردانده‌اند.
نکته پنج. ناقلان این حدیث چند دسته‌اند که برخی از آنان این حدیث را صحیح دانسته‌اند و برخی دیگر سکوت کرده‌اند و برخی دیگر در دسته حسن قرار داده‌اند و برخی حکم به بطلان کرده‌اند.
سپس نگارنده بعد از این نکات تک تک راویان این حدیث را بررسی می نمایند و بطلان این حدیث را ثابت می‌نمایند.
بخش سوم: نگرشی در متن و دلالت حدیث
با توجه به اینکه دلالت این حدیث در نظریه پردازی های موضوعات مختلف تاثیر گذاشته است نویسنده به بررسی این موضوع در دانش های مختلف دینی می‌پردازد.
نگارنده نمونه‌هایی از استفاده کردن از این حدیث در دانش ها مختلف دینی را بیان می‌کند، از جمله علومی که از این حدیث استفاده کرده‌اند: علم اخلاق، علم حدیث، علم کلام، علم فقه، علم اصول.
و در ادامه این بخش نویسنده با توجه به بیان نمونه‌ای از بهره بری از این حدیث در فقه توجیهات علمای اهل سنت نسبت به فعل عثمان و بدعت او را بیان کرده سپس نقد می‌نماید.
در قسمت دیگر این بخش نویسنده اختلاف متون این حدیث را واکاوی می‌نماید و از جمله نکات این است که در هیچ کدام از متون این حدیث توصیه به قرآن و عمل بدان وجود ندارد و در بسیاری از مواقع، فرمان دادن به تقوا نیز در برخی از متون این حدیث به چشم نمی‌خورد.
در نهایت این بخش نگارنده اشکالاتی را بیان می‌نمایند، به عنوان نمونه:
- آیا سنت خلفاء نیز همانند سنت نبوی به معنای طریقه است؟
- در کلام رسول سنت خلفا بر سنتِ خود، عطف شده است، و ظاهر عطف مغایرت بین دو سنت است، چگونه رسول خدا به پیروی از سنت خلفاء که مغایر سنت خودشان است امر کرده است؟
[۱] کتاب سنت پیامبر یا سنت خلفا ص۱۵-۱۶
