کتابشناسی کتاب «چگونگی نماز ابوبکر به جای رسول خدا صلی الله علیه وآله»
معرفی نویسنده و کتاب:
حسینی میلانی، سید علی / معاصر / کتاب چگونگی نماز ابوبکر به جای رسول خدا / مکان چاپ: قم / ناشر: مرکز حقایق اسلامی / چاپ چهارم: ۱۳۹۰ ش / ۱ جلد / تعداد صفحات: ۱۸۳ / سلسله پژوهش های اعتقادی.
نویسنده حضرت آیت الله میلانی حفظه الله است که عمر خود را در راه دفاع از مکتب تشیع هزینه نموده است و در این راستا تألیفات گران‌بهایی را در راه ترویج مکتب تشیع نگاشته است که از مهمترین آثار وی می توان به دو کتاب «جواهرالکلام فی معرفة الامامة و الامام» و «نفحات الازهار فی خلاصة عبقات الانوار» اشاره کرد.
برای آشنایی با دیگر کتب وی به کتابخانه سایت مراجعه شود.
هدف نویسنده:
هدف اصلی و اولیه نویسنده در تمام کتب خود دفاع تام و کامل از ولایت و امامت اهل بیت علیهم السلام است.
با توجه به اینکه محدثان اهل سنت در کتب خود روایتی بدین مضمون نقل کرده‌اند:
«آن گاه که پیامبر خدا صلی الله علیه و آله در بستر بیماری افتاد – که به سبب همان بیماری وفات یافت – به ابوبکر دستور داد که به عنوان امام جماعت برای مسلمانان نماز بخواند. و شخص آن حضرت نیز به مسجد رفت و با مردم پشت سر ابوبکر نماز خواند».
لذا نویسنده می‌فرماید به دلایل ذیل در این اثر به بررسی و تحقیق پیرامون این حدیث می پردازیم:
« ۱. وابسته به احوالات و سیره مبارک پیامبر اکرم صلی الله عیله و آله است.
- قائلین به خلافت ابوبکر پس از پیامبر به این روایت تمسک می‌جویند.
- در احکام شرعی و مسائل اعتقادی از آن بهره می‌گیرند.[۱]»
محتوا کتاب:
کتاب حاضر دارای سه بخش است که نویسنده در هر بخش مطالب مربوط به این حدیث را بیان می‌نماید:
بخش یکم: راویان خبر و روایات آنان
این ماجرا در تمام کتب صحاح، مسانید و معاجم نقل شده است که نویسنده محترم این ماجرا را به روایت مالک در کتاب الموطأ، به روایت بخاری در کتاب صحیح بخاری به ۱۰ نقل، به روایت مسلم در صحیح مسلم به ۹ نقل، به روایت ترمذی در صحیح ترمذی، به روایت ابو داوود در سنن ابی داوود به ۶ نقل، به روایت ابن ماجه در سنن ابن ماجه به ۴ نقل، و به روایت احمد در مسند احمد بن حنبل به ۱۲ نقل، بیان می‌کنند.
بخش دوم: بررسی سندهای روایت
این روایات از ۹ نفر از صحابه نقل شده‌اند که عبارتند از:
- عایشه دختر ابوبکر
- عبد الله بن مسعود
- عبد الله بن عباس
- عبد الله بن عمر
- عبد الله بن زمعه
- ابو موسی اشعری
- بریده اسلمی
- انس بن مالک
- سالم بن عبید
البته اساس و پایه در تمامی روایات عایشه است و برخی از روایاتی که از غیر صحابه نقل شده است مرسل هستند که به واسطه عایشه نقل شده‌اند.
مصنف ابتدا به بررسی سندهایی که از غیر عایشه نقل شده‌اند می‌پردازد، به عنوان نمونه در مورد روایت ابو موسی اشعری مصنف ثابت می‌نماید که این سند دارای ارسال است، و برخی راویان آن افراد فاسق، مدلس، مضطرب الحدیث و ضعیف هستند.
به این ترتیب مصنف سند تمام روایات را بررسی می نمایند و بی اعتباری و ضعف و مردود بودن تمام این اسناد را ثابت می‌نماید.
بخش سوم: بررسی و نقد متن و مدلول حدیث
مصنف پس از بررسی اسناد این روایت به بررسی متن و مدلول آن پرداخته و نقد می‌نماید:
نویسنده برخی از سخنان افرادی که به این حدیث استدلال کرده‌اند را نقل کرده، به عنوان نمونه قاضی عضد الدین ایجی:
دلیل هشتم: پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله ابوبکر را در نماز جانشین خود قرار داد و او را عزل نکرد. پس او در این امر و موارد دیگر به عنوان امام باقی می‌ماند؛ زیرا هیچ کس قائل به جدایی بین این دو موضوع از یکدیگر نیست. به همین جهت علی رضی الله عنه فرمود: رسول خدا صلی الله علیه و آله تو را در امر دین ما مقدم دانست [!] پس آیا ما تو را در امر دنیایمان مقدم ندانیم[۲].
نویسنده پس از بیان چند استدلال می‌فرماید: جانشینی در امامت نماز , دلیلی بر خلافت نیست زیرا هرگاه رسول خدا صلی الله علیه و آله از مدینه خارج می‌شد فردی را برای امامت نماز قرار می‌داد. چنانکه ابن تیمیه نیز به آن اعتراف کرده است.
در ضمن راویان اهل سنت روایت کردند پیامبر خدا صلی الله علیه و آله پشت سر عبدالرحمن بن عوف نماز خوانده است، لذا اگر اینگونه استدلال صحیح بود باید برای عبدالرحمن نیز به آن استدلال می‌شد.
سپس نویسنده وجوه دروغ بودن اصل قضیه را مطرح می‌کنند که عبارتند از:
- ابوبکر در آن لحظه در لشکر اسامه بوده است.
- در صورت امکان، پیامبر به حضور در نماز پای بند بود.
- پیامبر خدا صلی الله علیه و آله علی علیه السلام را خواستند.
- پیامبر اکرم دستور داد یکی از مسلمانان برای آن ها نماز بخواند.
- گفتار پیامبر اکرم به عایشه و حفصه: انکن لصویحبات یوسف.
- ابوبکر عمر را بر خود مقدم داشت.
- پیامبر خدا با تکیه بر دو نفر از خانه خارج شد.
- حدیث نماز پیامبر پشت سر ابوبکر.
- فردی که قرائت بهتری دارد واجب است مقدم شود.
- عدم جواز تقدم فردی بر پیامبر
- سخنرانی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله بعد از نماز.
- دیدگاه امیرالمومنین علی علیه السلام درباره این قضیه.
نویسنده در ذیل هر یک از وجوه توجیهات عالمان اهل سنت را رد کرده و با طرح پرسش و ایراداتی آن ها را به چالش می‌کشاند.
پی‌نوشت‌ها:
[۱] چگونگی نماز ابوبکر به جای رسول خدا صلی الله علیه و آله ص۱۶
[۲] چگونگی نماز ابوبکر به جای رسول خدا صلی الله علیه و آله ص ۱۰۵ به نقل از المواقف ۳/۶۰۵
